Hvað þarf lengi að íhuga málin?

Nú eru liðin tvö og hálft ár frá bankahruni og mörg mál, sem tengjast rekstri bankanna árin þar á undan og ýmsar athafnir stjórnenda þeirra, eigenda og helstu skuldara, til rannsóknar hjá Sérstökum saksóknara, en lítið virðist vera farið að sjást fyrir endann á öllum þessum rannsóknum ennþá og engir verið ákærðir, nema tveir, þrír, smáfuglar.

Eftir allan þennan tíma birtast fréttir af því að skilanefnd og slitastjórnir Landsbankans "íhugi" að höfða skaðabótamál gegn fyrrverandi stjórnarmönnum bankans, vegna vanrækslu í störfum með því að hafa ekki komið í veg fyrir 34 milljarða millifærslur út úr bankanum, daginn sem hann hrundi.Þetta munu vera millifærslur fjármuna inn á reikninga Straums og jafnvel fleiri félaga í eigu eða tengslum við aðaleigendur Landsbankans, feðgana Björgólf og Björgólf Thor.

Samkvæmt fréttinni hafa skilanefndin og slitastjórnin skrifað þessum fyrrverandi stjórnarmönnum bankans bréf og tilkynnt þeim um þessa "íhugun" sína, enda hafi þeim átt og mátt vera ljóst að bankinn væri að hruni kominn.  Fréttin endar á þessum orðum:  "Í bréfinu er því haldið fram að bankaráði og stjórnendum bankans hefði verið ljóst, eða hefði mátt vera ljóst, að bankinn var á þessum tíma kominn í þrot, og að athafnaleysi þeirra fæli í sér skaðabótaskyldu"

Hafi stjórnarmönnum bankans ekki verið ljóst á þessum tíma í hvað stefndi, hafa þeir verið algerlega óhæfir til að gegna stjórnarstörfum í bankanum og hafi þeir vitað hvert stefndi, sem er auðvitað líklegra, hafa þeir gerst sekir um stórkostlega vanrækslu með því að sjá ekki til þess að öllum stærri millifærslum væri hætt, þegar þarna var komið og slíkt athafnaleysi, eða að halda að sér höndum vitandi vits, hlýtur að kalla á að reynt verði að draga þá til ábyrgðar.

Hvað þarf að íhuga í tvö og hálft ár í þessu sambandi?

Íhuga mál á hendur fyrrverandi stjórnarmönnum

Fjárfesta fyrst - ríkisborgararéttur síðar

Lögfræðingurinn David Lesperance útskýrir í löngu máli ástæður þess að hópur kanadískra og bandarískra auðmanna hefur áhuga á að fá íslenskan ríkisborgararétt og séu tilbúnir til þess að festa háar fjárhæðir í atvinnurekstri hér á landi.

Ástæðurnar, sem gefnar eru upp, eru m.a. þær að þeir vilji forða börnum sínum frá því að verða kvödd til herþjónustu, þeir vilji ekki að skattfé þeirra sé notað til hernaðarmála, þeir séu náttúruunnendur og hafi áhuga á "grænni orku", ekki séu nein kjarnorkuver á Íslandi o.s.frv., o.s.frv.

Engin ástæða er til þess að afgreiða svona mál með upphrópunum um að hér séu tómir glæpamenn á ferðinni, sem séu á einhvern hátt að forðast réttvísina í heimalöndum sínum, enda engar fréttir borist af því að þeir liggi undir rannsóknum vegna starfa sinna og hvað þá ákærum.

Vel mætti hugsa sér að setja fram skilyrði um fjárfestingu fyrst og ríkisborgararétt síðar, þ.e. að fyrst þurfi útlendingar sem óska íslensks ríkisfangs að fjárfesta í atvinnufyrirtækjum hérlendis, en ekki bara koma hingað með einhverja peninga, sem lagðir yrðu inn á bankareikninga eða til kaupa á ríkisskuldabréfum.

Fjárfesti slíkur aðili í fyrirtækjarekstri hérlendis, eða stofni ný fyrirtæki, með fjárfestingu upp á t.d. 500 milljónir króna, þá þurfi hann ekki að bíða nema í eitt ár eftir ríkisborgararétti, 400 milljónir gæfu tveggja ára biðtíma, 300 milljónir samsvöruðu þriggja ára bið og koll af kolli.

Slíkt kerfi myndi tryggja raunverulega fjárfestingu í atvinnuskapandi fyrirtækjarekstri, sem viðkomandi myndi eiga í erfiðleikum með að hlaupa fyrirvaralaust með úr landi aftur og einnig myndi þessi aðferð tryggja að raunverulegur og fölskvalaus áhugi væri fyrir hendi og ekkert annað, sem réði ferðinni í málinu.

Jafnframt þyrfti að setja skilyrði um að öll fjölskylda viðkomandi fylgdi með í pakkanum og eldra ríkisfangi yrði afsalað um leið og það íslenska yrði veitt.

Spurningar og svör um auðmenn

Gnarrandi hrun

Samkvæmt nýjustu Gallupkönnun hefur fylgi Besta flokksins aðeins hrunið úr 35% fylgi frá borgarstjórnarkosningum, niður í 19%.

Verður þetta að teljast ótrúlegt fylgi við þennan skrípaflokk, sem ekkert bitastætt hefur lagt til vitrænnar umræðu um borgarmálefni og lagt fram hverja klúðurstillöguna um breytingar á grunnþjónustu borgarinnar, sem íbúarnir hafa snúist öndverðir gegn og kveðið í kútinn með miklum samtakamætti.

Að nánast fimmti hver kjósandi í Reykjavík skuli ennþá segjast styðja þessa trúða og skemmtikrafta, sem eru mjög góðir sem slíkir en ömurlegir stjórnmálamenn, er stórfurðulegt og rannsóknarefni fyrir mannfræðinga.

Reykvíkingar munu þó sitja uppi með þennan einnota stjórnmálaflokk í þrjú löng ár í viðbót. Það er þung refsing fyrir kjósendur, sem ætluðu sér bara að refsa gömlu flokkunum með því að kjósa "eitthvað nýtt".

Fylgishrun hjá Besta flokknum

Hefur ASÍ umboð aðildarfélaga og launþega í Icesave?

ASÍ eru heildarsamtök verkalýðsfélaga á almennum vinnumarkaði og hefur það hlutverk að annast samræmingu og úrvinnslu krafna féganna í ýmsum málum, ekki síst varandi kjarasamninga og önnur hagsmunamál launþega í landinu.

Slíkum fjöldasamtökum skyldi maður halda að væri stjórnað á lýðræðislegan hátt með sem mestri aðkomu þeirra félaga sem samtökin mynda og ekki síður frá grasrótinni í aðildarfélögunum, þ.e. launþegunum sjálfum.

ASÍ sendir um þessar mundir frá sér áróðursrit til að hvetja almenning í landinu til þess að taka á sig tug- eða hunraðamilljarða skattaklafa vegna ólöglegra krafna ríkisstjórnar Íslands, Breta og Hollendinga á hendur honum. Helstu rökin fyrir samþykkt fjárkúgunarkröfunnar virðast vera þau, að betra sé að heiðra óbótamanninn en að verjast honum og fórna til þess öllum væntanlegum kjarabótum, sem hægt verður að kreista út úr atvinnulífinu í náinni framtíð.

Ekkert væri við þessa áróðursherferð ASÍ að athuga, ef hún væri studd samþykktum aðildarfélaganna og þær væru studdar af niðurstöðum skoðanakannana innan verkalýðshreyfingarinnar í heild, en ekki hefur heyrst af nokkrum slíkum könnunum eða umræðum yfirleitt meðal almennra verkalýðsfélagsmanna.

Samkvæmt skoðanakönnunum eru það fyrirtækjaeigendur, hálaunaðir stjórnmálamenn, forstjórar, embættismenn og annað hálaunafólk sem helst er fylgjandi samþykkt skattaklafans, en þeir sem lægri launin hafa á móti honum, enda vita þeir sem er, að þeim verður ætlað að strita fyrir kostnaðinum, en hálaunafólkið mun að sjálfsögðu finna mun minna fyrir okinu.

Telur ASÍ virkilega að það sé kjarabót fyrir launþega í landinu að bæta sköttum vegna Icesave á sig, til viðbótar við annað skattabrjálæði sem yfir hefur dunið að undanförnu og á eftir að skella á vegna hallareksturs ríkissjóða á næst ári?

Þær skattahækkanir munu koma til viðbótar sköttunum sem lagðir verða á vegna þess hagvaxtar sem flytja á úr landinu í nafni Icesave.

Gerir athugasemdir við málflutning ASÍ

Kvótamál í brennidepli kjaraviðræðna

Eitthvað virðist vera að draga saman í sjónarmiðum útvegsmanna og ríkisins varðandi skipan fiskveiðistjórnunarmála, a.m.k. einhverskonar millilending í bili sem liðkað gæti fyrir gerð kjarasamninga til næstu þriggja ára, en niðurstaða í þessu máli er alger forsenda þess að SA treysti sér til að skrifa undir kjarasamninga til þriggja ára.

Ótrúlegur tími með tilheyrandi pukri, leynd og þvermóðsku, hefur farið í þetta mál hjá Jóni Bjarnasyni, sjávarútvegsráðherra, sem nú er búinn að veltast með málið í tvö ár og liðið á annað ár síðan nefnd á hans vegum lauk störfum og skilaði af sér "sáttaleið", sem ríkisstjórnin hefur svo aldrei verið sátt við og verið að pukrast síðan með sínar eigin breytingarleiðir, sem enginn fær að vita um hvað snúast, eða hvenær ættu að taka gildi.

Mest óánægja hefur verið með heimildir útgerða til að leigja og selja frá sér kvóta og reyndar alveg með ólíkindum, að ekki skuli vera búið að taka á þeim málum fyrr.  Þrátt fyrir alla óánægjuna með framsalið, hefur ekki náðst nein samstaða um hvernig því skuli breytt, eða hvernig hleypa eigi kvótalausum útgerðum inn í kerfið, en vitlausasta hugmyndin í því sambandi er þó sú, að setja allan kvóta á markað og bjóða hann hæstbjóðanda, árlega.

Á þessu bloggi hefur annað slagið verið fjallað um þessi mál og má t.d benda á ÞETTA blogg frá janúar 2010, þar sem stungið er upp á að hvert skip fái kvóta í samræmi við aflareynslu þriggja síðustu ára og þá einnig þeir sem gert hafa út á leigukvóta.  Öll sala og leiga á kvóta yrði bönnuð, en skipti á tegundum milli skipa heimiluð, sem þá hefði áhrif á úthlutun næsta fiskveiðiárs.

Sá kvóti, sem afgangs yrði árlega yrði þá settur á markað og leigður hæstbjóðanda, t.d. til þriggja ára, en að sjálfsögðu myndi engum detta í hug að bjóða í slíkan kvóta, nema hafa skip til þess að veiða hann.

Núna verður Jón Bjarnason að brjóta odd af oflæti sínu og höggva á þann hnút sem kjaraviðræðurnar virðast vera komnar í, vegna þessa ótrúlega seinagangs við að kynna fyrirhugaðar breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu og þeirrar óvissu sem sjávarútvegurinn er í vegna þess.

Nálgun í útvegsmálum

Opinn og gagnsær Jón Bjarnason

Jón Bjarnason, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, er jafn óútreiknanlegur og veðrið þegar hann svarar spurningum fréttamanna um störf sín.

Vilji hann ekki svara spurningum, talar hann um veðrið, öskuna á suðurlandi eða svarar bara einhverju algerlega út úr kú, sem tengist umræðuefninu hverju sinni ekki neitt.

Fréttin á mbl.is endar svo á þessum orðum:  "Aðspurður hvort hann teldi að frumvarpið liti dagsins ljós á yfirstandandi þingi svaraði Jón engu og gekk á brott."

Væntanlega er þetta háttarlag ráðherrans í fullu samræmi við það mottó ríkisstjórnarinnar að öll mál skuli "vera uppi á borðum" og "opin og gagnsæ".

Svarar engu um frumvarpið

Ríkistjórnin að rumska - þarf að vakna alveg

Ríkisstjórnin hefur loksins, fullseint þó, rumskað og lofar nú að hætta að mestu að berjast gegn atvinnuuppbyggingu í landinu og gefur jafnvel fyrirheit um að gera eitthvað smávegis sjálf, til að koma hreyfingu á hlutina.

Þegar allt var við að sigla í strand í kjaraviðræðunum, kallaði stjórnin aðila vinnumarkaðarins á sinn fund og sýndi þeim "drög að tillögum" sínum í þessu efni, að vísu algerlega óútfærð en mjór er stundum mikils vísir. Fyrirheit voru gefin um átak í vegagerð, byggingu fangelsis, landspítala og hjúkrunarheimila, en þær byggingingar voru svosem fyrirhugaðar hvort sem var, en þó jákvætt að ekki skuli vera hætt við allt saman.

Galli var þó á tillögunni um aukna vegagerð, þar sem með fylgdi að í þær yrði farið ef leiðir til SÉRSTAKRAR fjármögnunar fyndust, en skammt er síðan tugir þúsunda manna skrifaði undir mótmælaskjal vegna hugmynda um vegatolla til að fjármagna þessar vegaframkvæmdir. Einnig var þess getið að fangelsisbygging yrði boðin út í apríl, en sá sem hreppa myndi framkvæmdina yrði að byggja fangelsið á eigin kostnað, eiga það og leigja til fangelsisyfirvalda. Með því yrði þá tekinn upp vísir að einkarekstri í fangavistun á Íslandi og ekki hefði maður fyrirfram búist við slíkri einkavæðingu í tíð hreinræktaðrar vinstri stjórnar, eins og núverandi ríkisstjórn segist vera.

Þrátt fyrir að nánast hafi ekki verið staðið við eitt einasta atriði, sem ríkisstjórnin undirritaði og lofaði að koma í framkvæmd með Stöðugleikasáttmálanum árið 2009, verður að fagna því að stjórnin skuli nú vera að rumska og verkefni aðila vinnumarkaðarins þarf að vera að koma henni almennilega á fætur og fá viðunandi lausn í þau mál sem ennþá standa útaf í þeim efnum, sem að ríkisvaldinu snýr.

Nú er að bretta upp ermar, bæta álverinu í Helguvík á framkvæmdaplanið, komast til botns í fiskveiðistjórnarmálum og nokkrum fleiri atriðum, sem nauðsynlegt er að ljúka sem fyrst.

Atvinnumálin verða að fá allan forgang á næstunni og skal ríkisstjórnin studd til allra góðra verka á því sviði.

Tjáðu sig lítið um tillögurnar

Peningamenn óvelkomnir

Hatur og óvild í garð allra sem liggja undir grun um að eiga einhverja peninga eða hafa laun yfir milljón á mánuði virðist vera orðin svo rótgróin hérlendis, að allir slíkir aðilar eru undir eins stimplaðir þjófar og glæpamenn, sem réttast væri að útskúfa gjörsamlega úr þjóðfélaginu og halda eingöngu eftir láglaunafólki og bótaþegum.

Sæki algerlega fjárvana útlendingar og flóttamenn eftir íslenskum ríkisborgararétti þykir flestum sjálfsagt að veita hann umsvifalaust og líta á það sem hreint mannréttindabrot að neita fólkinu um svo sjálfsagðan rétt, jafnvel þó ekkert sé vitað um fortíð viðkomandi og nafnvel ekki hvort hann sé sá sem hann segist vera eða frá því landi, sem hann segist koma frá.

Jafn sjálfsagt þykir að taka á móti hópi flóttafólks frá stríðshrjáðum löndum, ekki síst konum, jafnvel þó vitað sé að margt af því fólki muni aldrei aðlagast íslenskum háttum og siðum, enda frá fjarlægum menningar- og trúarheimum.  Margt af því fólki kemst aldrei út á vinnumarkað og er því haldið uppi af bótakerfum ríkis- og sveitarfélaga og allir eru fyllilega sáttir við slíka fyrirgreiðslu.

Hins vegar verður allt vitlaust, ef minnst er á ríka útlendinga sem hingað myndu vilja flytjast og fá hér ríkisborgararétt til þess að stunda héðan sín viðskipti og eiga þar með greiðari aðgang að Shengenlöndunum og EES svæðinu.  Skiptir þá engu þó um "þekkta" fjárfesta sé að ræða, sem stundað hafa viðskipti áratugum saman og ekki komist neinsstaðar í kast við lögin svo vitað sé.

Að sjálfsögðu á ekki að hlaupa upp til handa og fóta þó útlendir auðmenn óski eftir ríkisborgararétti hér á landi, en jafn fáránlegt er að bregðast við eins og hér sé um innrás mótorhjólagengis að ræða.

Málin eiga auðvitað að skoðast í rólegheitum, bakgrunnur skoðaður, kannað hvaða fjárfestingum þessir menn hafa helst áhuga á og í framhaldi af því að taka afstöðu til hverrar og einnar umsóknar.

Auðmenn eru ekki allir auðrónar, sem eyða auði allrar þjóðarinnar í fíkn sína, þó þeir íslensku hafi verið það.

Stýra fjársterkum sjóðum

Íslendingar búnir að borga sitt vegna Icesave

Með neyðarlögunum var forgangi krafna í bú Landsbankans breytt á þann veg að Breskir og Hollenskir innistæðueigendur á Icesavereikningum voru settir í forgang, fram yfir alla aðra kröfuhafa í bankann, sem fyrir vikið munu ekki fá neitt upp í sínar kröfur.

Þessu eru gerð góð skil í grein eftir Jón Gunnar Jónsson í Viðskiptablaði Moggans í dag og rétt að undirstrika vandlega það sem fram kemur í úrdrætti þeirrar greinar á mbl.is, en kjarni málsins er þessi: "Hann segir að neyðarlögin hafi fært Bretum og Hollendingum 600 milljarða króna á kostnað almennra kröfuhafa Landsbankans, sem eru til að mynda íslenskir lífeyrissjóðir, Seðlabanki Íslands, alþjóðlegir bankar og skuldabréfasjóðir sem lánuðu íslensku bönkunum.Jón Gunnar bendir á að Ísland hafi sýnt mikla sanngirni í Icesave-málinu. Miðað við fyrirliggjandi samning við Breta og Hollendinga sé hins vegar öll áhætta sem neyðarlögunum fylgir færð yfir á Ísland, en Bretar og Hollendingar njóti alls ábata sem af þeim stafar."

Fram hefur komið að Bretar og Hollendingar hafi hafnað því að ljúka málinu með eingreiðslu upp á 47 milljarða króna, vegna þess að með því væru ÞEIR að taka of mikla áhættu, enda reikna þeir með að fá margfalda þá upphæð í vöxtum frá íslenskum skattgreiðendum.  Væri það ekki svo, hefðu þeir þegið þessa 47 milljarða og málið hefði verið dautt.

Því verður seint trúað, að almenningur á Íslandi selji sig sjálfviljugur í skattaþrældóm vegna þessar fjárkúgunar, sem hvergi finnst lagalegur grundvöllur fyrir.  

Þar fyrir utan er almenningur búinn að taka á sig meira en nóg, með tapi lífeyrissjóðanna og Seðlabankans vegna þessa máls. 

600 milljarða neyðarlög

OR göspruð í greiðsluerfiðleika?

Samkvæmt yfirlýsingu frá Guðlaugi Gylfa Sverrissyni, fyrrverandi stjórnarformanns OR, var góð samvinna milli OR og helstu lánadrottna allt þangað til nýr meirihluti tók við völdum í Reykjavík á miðju síðasta ári og hringlandaháttur hófst með stjórnun fyrirtækisins og að ekki sé talað um gaspur borgarstjórans og stjórnarmanna OR um fjárhagsstöðu fyrirtækisins og hugsanlegt gjaldþrot.

Í yfirlýsingu sinni varpar Guðlaugur Gylfi fram ýmsum spurningum, t.d. þessum: "Hvað breyttist eftir júní 2010? Núverandi forstjóri hefur staðfest án frekari skýringa að skyndilega um áramótin 2011 hafi viðhorf til félagsins gjörbreyst. Höfðu þá nýir stjórnendur setið að félaginu í hálft ár, skipt um forstjóra, sett bráðabirgðaforstjóra og hækkað gjaldskrá á almenning. Getur verið að yfirlýsingar stjórnenda og eigenda um stöðu og greiðslugetu OR hafi haft áhrif til hins verra við útvegun fjármagns til rekstrar OR? Fullyrðingar nýrra stjórnenda OR um gjaldþrot fyrirtækisins er algjörlega á þeirra ábyrgð."

Upplýsingar Guðlaugs um greiðan aðgang OR að lánsfé og góðu samstarfi við lánadrottna allt þar til nýr meirihluti tók við völdum, eru afar merkilegar og það verður verðugt verkefni fyrir fyrirhugaða rannsóknarnefnd um rekstur OR undanfarin ár, að rekja söguna allt til dagsins í dag.

Böl OR, eins og flestra annarra fyrirtækja og einstaklinga í landinu, er sú furðulega ákvörðun að taka erlend lán, þrátt fyrir að mestur hluti teknanna væru í íslenskum krónum.  Sú árátta "fjármálasnillinganna" sem réðu ferðinni síðustu árin fyrir hrun verða seint skilin til fullnustu, svo fáránleg sem hún var.

Burt séð frá því, þá þarf að upplýsa hvað breyttist í afstöðu lánadrottna við meirihlutaskiptin í borginni á síðast liðnu ári. 

Höfðu yfirlýsingarnar áhrif?