Einkennileg fjármögnun Vaðlaheiðarganga

Fljótlega verður farið í formlegt útboð á frmkvæmd við jarðgöng gegn um Vaðlaheiði og verður þar um að ræða mikla samgöngubót, sérstaklega fyrir norðlendinga og reyndar alla landsmenn.

Eignarhaldið á göngunum verður í höndum Vaðlaheiðarganga hf., en svo einkennilega sem það hljómar, þá á Vegagerð ríkisins 51% hlut í félaginu og Greið leið ehf. á 49%.

Fram að þessu hefur því verið haldið fram að þarna yrði um einkaframkvæmd að ræða, sem fjármögnuð yrði utan ríkisreiknings, þ.e. með lántökum á almennum markaði og síðan ætti gjaldtaka af umferð í gegn um göngin að duga til að niðurgreiða lánið.

Í dag kemur hins vegar í ljós að ríkissjóður fjármagnar verkið með því að lána Vaðlaheiðargöngum hf. fyrir framkvæmdinni, þ.e. kaupir skuldabréf af félaginu, sem síðan er látið heita að eigi að endurgreiða lánin síðar, en auðvitað vita allir að gangnagjöldin munu ekki standa undir afborgunum lánsins á næstu áratugum.

Þetta verður því að teljast undarlegur skollaleikur í kringum fjármögnun verksins, eingöngu til þess að halda kostnaði við framkvæmdina utan ríkisreiknings. Ríkissjóður lánar fyrirtæki sem hann á meirihluta í sjálfur til að blekkja og falsa ríkisreikninginn. Þetta er kölluð Gríska leiðin og allir vita hvernig fór fyrir uppfinningamönnum hennar.

Eftir sem áður er það fagnaðarefni að loksins skuli einhverjar framkvæmdir komast af stað í landinu, þó meira þurfi til ef duga á til alvöru atvinnuuppbyggingar í landinu.

Fjármögnun ganga tryggð

Búin að missa öll tök á peningamálunum

Þrátt fyrir að nánast algjör stöðnun ríki í efnahagslífi þjóðarinnar virðast ríkisstjórnin og seðlabankinn vera búin að missa öll tök á peningamálunum og verðbólgan komin á flug á nýja leik.  Nýgerðum kjarasamningum er að miklu leyti kennt um, en ríkisstjórnin tók fullan þátt í gerð þeirra og lofaði að koma ýmsum ríkisframkvæmdum af stað, ásamt því að greiða fyrir fjárfestingum einkaaðila, til þess að auka kaupmátt og hagvöxt í þjóðfélaginu.

Nú virðist þessi fyrirheit hafa verið algerlega gefin upp á bátinn, ef marka má eftirfarandi klausu úr Peningamálum Seðlabankans:  "Miðað við forsendur um þróun hrávöru- og olíuverðs, tiltölulega stöðugt gengi krónunnar og áframhaldandi slaka í þjóðarbúskapnum er gert ráð fyrir að hún taki að hjaðna á ný þegar líða tekur á næsta ár og verði við verðbólgumarkmiðið á seinni hluta ársins 2013, sem er um ári seinna en reiknað var með í apríl."

Aðeins örfárra mánaða spá Seðlabankans er fokin út í veður og vind og sýnir að lítið er að treysta á útreikninga og spár Seðlabankans, þegar það sýnir sig að þær endast varla út þann mánuð, sem þær eru gefnar út.

Til að skapa enn meiri slaka í fjárfestingum og eftirspurn er eina ráðið sem bankanum dettur í hug að hækka vexti í því okurvaxtaumhverfi sem ríkir hér á landi og hefur gert áratugum saman.

Vaxtaokrið hefur ekki dregið úr verðbólgu hingað til, heldur má leiða að því líkur að það hafi frekar verið eitt helsta eldsneytið á verðbólgubálið.  Nánast allir aðrir seðlabankar halda stýrivöxtum lítillega ofan við núllið á krepputímum til þess að gera sitt til að auka fjárfestingar og hagvöxt.

Hvenær skyldu Íslendingar eignast stjórnendur, sem læra af reynslunni.

 

Seðlabankinn spáir 6,8% verðbólgu

Útreikningar óskast

Hagsmunasamtök heimilanna hafa skotið því til úrskurðar Umboðsmanns Alþingis hvort ólöglega hafi verið staðið að útreikningi verðbóta á lán frá því að verðtrygging var tekin upp árið 1976.

Röksemd fyrir kvörtuninni kemur fram í þessari málsgrein fréttarinnar: "Andrea J. Ólafsdóttir, formaður Hagsmunasamtaka heimilanna, sagði í viðtali við RÚV að ekki væri heimild í lögum til að verðbæta höfuðstól lána. Eingöngu væri heimild til að verðbæta afborganir, þ.e. greiðslur. Ekki væri heldur heimild til þess í núgildandi lögum að bæta verðbótum ofan á höfuðstólinn."

Þar sem ekki verður séð í fljótu bragði hvernig það breytir upphæð afborgunar, hvort reiknaðar séu verðbætur á höfuðstólinn áður en afborgun er reiknuð, eða hvort afborgunin er fyrst reiknuð út frá upphaflegum höfuðstól og síðan verðbætt, væri upplýsandi að einhver reikningsglöggur maður sýndi hvernig mismunur gæti myndast eftir reikningsaðferðinni.

 

Umboðsmaður kannar útreikninga

Er meiri kreppa í evrulöndunum en á Íslandi?

Í þeirri miklu kreppu sem hrjáir íslenskt efnahagslíf um þessar mundir er þó spáð 2% hagvexti á árinu 2011, hvort sem það svo gengur eftir eða ekki. Nýjar tölur frá Evrópu sýna að hagvöxtur evrulandanna hefur aðeins verið 0,2% á öðrum ársfjórðungi þessa árs.

Það sem sérstaka athygli vekur í fréttinni er ekki síst þetta: "Endurspeglar þetta nýjar tölur frá tveimur stærstu hagkerfum Evrópu, Þýskalandi og Frakklandi, en í Þýskalandi mældist einungis 0,1% hagvöxtur á öðrum ársfjórðungi og í Frakklandi var enginn vöxtur í fjórðungnum. Er ástandið á evru-svæðinu ólíkt því sem er að gerast í Bandaríkjunum og Japan þar sem hagvöxtur hefur verið að aukast."

Þetta er stórfrétt, þar sem Frakkland og enn frekar Þýskaland hafa verið aðaldriffjaðrir efnahagslífsins á evrusvæðinu og á þau hefur verið treyst, fyrst og fremst, sem bjargvætti skuldugra ríkja á evrusvæðinu, enda flestum málum er snúa að efnahagsráðstöfunum á evrusvæðinu ráðið á einkafundum Þýskalandskanslara og Frakklandsforseta. 

Hér á landi hefur kreppunni verið kennt um lítinn hagvöxt á árinu 2011.  Hvað skyldi þá skýra þennan litla hagvöxt evrulandanna og reyndar allra ESBríkjanna?

Minni hagvöxtur á evru-svæðinu

Eykst dópnotkun vegna skattahækkana?

Gríðarlegar hækkanir hafa orðið á áfengissköttum undanfarin rúm tvö ár og er nú svo komið að bjór og áfengi er orðið svo dýrt hjá Steingrími J., að sala í ríkinu dregst stöðugt saman, en brugg og smygl eykst að sama skapi.

Nú virðast vera að koma í ljós enn aðrar afleiðingar þessa skattahækkanabrjálæðis, en það er gífurlega mikil aukning dópneyslu, eða eins og segir í upphafi fréttarinnar: "Fækkun hefur orðið í flestum brotaflokkum á tímabilinu janúar til júlí árin 2009, 2010 og 2011. Einn flokkur sker sig þó úr því fíkniefnabrotum hefur fjölgað um 33% á umræddu tímabili."

Eina rökræna skýringin á þessari fjölgun þeirra sem teknir eru með fíkniefni er sú, að orðið sé mun fyrirhafnarminna og ekki síst miklu ódýrara að verða sér úti um dóp og búið sé að verðleggja áfengið út úr þeirri samkeppni.

Kannski er þessi verðstefna Steingríms J. vísbending um hvaða vímugjafa hann telur heppilegasta fyrir landsmenn. 

Fíkniefnabrotum fjölgar

Bændur í ánauð sláturleyfishafa?

Sláturleyfishafar, sem eru í raun með einokun á slátrun búfjár í landinu, neita að greiða bændum uppsett verð fyrir það lambakjöt, sem bændur þurfa að selja þeim í haust.

Þetta hlýtur að vera eina dæmið um það, að kaupandi vöru geti ákveðið sjálfur hvaða verð hann greiðir fyrir þá vöru sem hann kaupir, því venjan er sú að seljendur verðleggja vörur sínar og síðan ræður eftirspurnin hvort kaupendur sætta sig við uppsett verð.

Sláturleyfishafar hafa svo frjálar hendur um verðlagningu sína til verslana, sem aftur hafa frjálsa álagningu og geta því lagt á landbúaðarvörur, eins og aðrar, eins mikið og kaupendur láta bjóða sér. Að vísu eru kaupendur matvara í erfiðri aðstöðu gagnvart seljendum, þar sem allir neyðast til að borða, en þeir geta þó fært sig á milli vöruflokka, þegar verðlagning einstakra vara gengur fram úr öllu hófi.

Þó flestum þyki verð á landbúnaðarvörum vera of hátt nú þegar, er þessi einokunarstaða sláturleyfishafa eins og draugur úr fortíðinni, þegar kaupfélögin réðu logum og lofum á þessum markaði.

Einkennilegast af öllu er, að bændur skuli sætta sig við þetta fyrirkomulag á verðlagningu þeirra eigin framleiðslu.

Féllust ekki á kröfur bænda

Vaxtaokrið er verra en verðtryggingin

Lífeyrissjóður veslunarmanna tilkynnti um lækkun vaxta, frá og með morgundeginum, á lánum sem bera fasta vexti, úr 4,9% í 4,5%, um leið og tekið er fram í yfirlýsingunni að sjóðurinn hafi ávallt lánað sjóðfélögum sínum húsnæðislán á hagstæðum kjörum.

Fastir vextir af verðtryggðum lánum upp á 4,9% eru ekki "hagstæð kjör" og það eru 4,5% vextir ekki heldur.  Hér á landi hefur þvílíkt vaxtaokur tíðkast um áratugaskeið, að sumum gæti þótt þetta vera tiltölulega lágir vextir þó þetta séu í raun okurvextir, þó vissulega sé þetta minna okur en ýmsar aðrar lánastofnanir stunda, nú sem áður.

Eðlilegir vextir af verðtryggðum lánum ættu alls ekki að vera mikið hærri en 2-2,5%, enda væru slíkir vextir algerlega eðlilegt endurgjald fyrir slík lán, enda höfuðstóllinn tryggður með verðtryggingunni. Íslendinar hafa hins vegar látið bjóða sér algert vaxtaokur, enda lánaóðir flestir og verið meira en viljugir til að taka öll þau lán, sem í boði hafa verið, án þess að velta vaxtakjörunum nokkurn tíma fyrir sér. 

Enginn berst fyrir eðlilegum vaxtakjörum í landinu, en hins vegar liggja fáir á liði sínu í skömmunum út af verðtryggingunni og láta eins og hún sé allt að keyra um koll í húsnæðislánum landsmanna. Henni er meira að segja kennt um að höfuðstóll lána skuli ekki lækka mikið á fasteignalánum, enda þótt þar sé um endurgreiðslufyrirkomulagið að ræða, þ.e. annuitetslánin, en ekki verðtrygginguna sem því veldur.

Óskandi væri að baráttunni yrði beint að raunverulega vandamálinu, sem er vaxtaokrið og verðbólgan, en ekki eingöngu rætt um verðtrygginguna, enda ekki vandamál  sem slík, ef verðbólga er lítil.  Þar að auki vex kaupmáttur meira en neysluverðsvísitalan í eðlilegu efnahagsumhverfi og algerlega ófært að miða eingöngu við kreppuárin frá 2008.

Kreppunni mun linna áður en yfir lýkur, a.m.k. fljótlega eftir að skipt verður um ríkisstjórn í landinu. 

 

Lækka vexti á lánum

Andstaða við evruna eykst - í evruríkjum

ESBríkin, flest, hafa átt við efnahagserfiðleika að etja undanfarið og þó þeir hafi verið mismiklir eftir löndum, hefur nokkuð stór hluti evrulandanna átt bágast og það svo, að evran sjálf á orðið í vök að verjast og ekki útséð um það ennþá hvað um hana verður.

Ef skoðanakönnun sem gerð var í Hollandi er lýsandi fyrir afstöðu almennings í þeim evrulöndum sem betur standa um þessar mundir, er greinilegt að hratt fjarar undan samstöðunni um gjaldmiðilinn, að ekki sé talað um afstöðuna til aðstoðar við skuldugustu og verst stöddu evrulöndin.

Samkvæmt skoðanakönnun fyrir dagblaðið AD í Hollandi vilja 54% aðspurðra að Grikkjum verði vikið af evrusvæðinu og rétt tæpur helmingur vill að evran verði aflögð og gömlu gjaldmiðlarnir verið teknir í notkun aftur.

Eins kemur fram í frétt Reuters af málinu, að meirihluti vill ekki að Ítalíu og Spáni verði bjargað, lendi löndin í skuldakreppu, álíka þeirri sem hrjáð hefur mörg önnur evrulönd. Í Reutersfréttinni kemur þetta fram um þessa afstöðu: "A Maurice De Hond poll published on Sunday showed that 60 percent of those surveyed wanted the Netherlands to stop lending money to other euro zone countries. A week ago, 55 percent said support should not be extended to Spain and Italy if they needed it."

Svo láta ESBsinnar á Íslandi eins og öll umræða um efnahagsástandið í Evrópu og vandamálin með evruna séu hreinn uppspuni andstæðinga þess að Ísland verði innlimað sem útkjálkahreppur í þetta vandamálasamband. 

Vilja Grikki af evrusvæðinu

Skuldabandalag Evrópu til bjargar evrunni

Nýjasta hugmyndin til bjargar evrunni er að stofna skuldabandalag ESBríkja, sem fælist í því að hvert ríki fyrir sig hefði ekki lengur heimild til skuldabréfaútgáfu, heldur yrðu framvegis boðin út sameiginleg skuldabréf evruríkja sem Seðlabanki Evrópu myndi annast.

Með þessu kerfi yrði það ákveðið í Brussel hvað hvert ESBríki gæti skuldsett sig mikið og í raun jafngilti þetta að ríkin afsöluðu sér fjárhagslegu sjálfstæði sínu til kommisaranna í Brussel, sem aftur taka fyrst og fremst við skipunum frá Merkel og Sarkosy, eða þeirra sem gegna störfum kanslara Þýskalands og forseta Frakklands.

Viðhangandi frétt endar svo: "Haft er eftir heimildarmanni innan úr stjórnarráði Þýskalands að það sé algert forgangsmál að viðhalda evrusvæðinu með öllum aðildarríkjum þess. „Án slíkra sameiginlegra skuldabréfa kann að vera of seint að bjarga evrusvæðinu,“ er haft eftir honum og ennfremur að bráðum yrði ekki lengur hægt að reyna að bjarga evruríkjum í vanda með björgunarpökkum upp á marga milljarði evra."

Hvað af þeim vanda, sem steðjar að efnahagslífi Evrópu og ekki síður evrunni, skyldu íslenskir ESBsinnar ekki skilja?

Útiloka ekki lengur skuldabandalag

Eftirspurnin skrúfar upp húsaleiguna - auðvitað

Húsaleiga á höfuðborgarsvæðinu hefur farið hækkandi undanfarna mánuði og virðist það koma ýmsum á óvart, t.d. starfsmanni Leigulistans, svo og fulltrúum Öryrkjabandalags Íslands og Félagsstofnunar stúdenta.

Þetta ætti hins vegar ekki að koma á óvart, sé tekið mið af því hve seint og illa gengur að ráða fram úr vanda margra íbúðaeiegnda, t.d. með endurútreikning erlendra lána, 110% leiðina svokölluðu, lánalengingar o.s.frv. Vegna þessa seinagangs hafa margir misst íbúðir sínar og þar með þurft að leita á leigumarkaðinn.

Einnig hefur verið í gangi mikill áróður gegn íbúðakaupum og að miklu betra sé fyrir fólk að leigja sér íbúðarhúsnæði en kaupa það, því með kaupum sé fólk að festa sig í ævilöngum þrældómi í þágu lánastofnana. Enginn virðist sjá neina sambærilega galla á því að fólk festi sig í ævilöngum þrældómi fyrir leigusalana.

Festi fólk kaup á fasteign, eignast það hana að lokum, þó eignamyndun verði hæg fyrri helming lánstíma húsnæðislánanna. Með leigu eignast leigjandinn auðvitað aldrei neitt í íbúðinni og hefur þar að auki takmarkað öryggi fyrir framtíðarbúsetu sinni.

Þegar eftirspurn eftir ákveðinni þjónustu eða vöru eykst skyndilega, hækkar verðið óhjákvæmilega. Það á við um húsaleigu eins og annað.

Framboð og eftirspurn ræður upphæð á húsaleigu, eins og annarri verðmyndun.

Málið er ekki flóknara en það.

Ráða ekki við húsaleiguna