Geta skuldarar borið heimsku fyrir sig til að losna undan lánaskilmálum?

Árið 1979 voru sett lög, svokölluð Ólafslög, um verðtryggingu fjárskuldbindinga og síðan hefur mestur hluti lána sem veitt hafa verið í landinu verið bundinn við breytingu vísitölu.  Nokkrar breytingar hafa verið gerðar á því við hvaða vísitölu skuli miðað en undanfarin mörg ár hefur verið miðað við breytingu neysluverðsvísitölunnar.

Vegna mikils falls krónunnar á árunum 2008 og 2009 og þar með mikillar hækkunar neysluverðsvísitölunnar hafa ýmsir skuldarar verðtryggðra lána rekið mál fyrir dómstólum í tilraun til þess að fá þau dæmd ólögleg og í andstöðu við ESB-tilskipanir, en með úrskurði EFTA-dómstólsins í dag virðist sú tilraun farin út um þúfur.

Stefnendur hanga þó á síðasta hálmstráinu, sem er að skuldarar skilji ekki upp eða niður í verðtryggingunni, þrátt fyrir þrjátíuogfimm ára gildistíma, og viti því ekki undir hvað þeir eru að gangast með undirritun lánasamninganna.

Í úrskurði EFTA-dómstólsins segir m.a:  "Hvað varðar þá spurn­ingu hvort aðferðinni við út­reikn­ing verðbreyt­inga hefði verið ræki­lega lýst taldi dóm­stóll­inn það ákaf­lega mik­il­vægt að neyt­andi fengi nægi­leg­ar upp­lýs­ing­ar um skil­mála samn­ings og af­leiðing­ar hans áður en hann samþykkti hann. Slík lýs­ing yrði að gefa neyt­and­an­um færi á að taka upp­lýsta ákvörðun áður en hann und­ir­ritaði samn­ing. Þetta ætti sér­stak­lega við í til­vik­um þar sem aðilar kæmu sér sam­an um verðtrygg­ingu sem leiddi sjálf­krafa til breyt­inga á höfuðstól skuld­ar­inn­ar líkt og verðtrygg­ing­in í þessu til­viki. Það væri á grund­velli þeirra upp­lýs­inga sem neyt­andi ákvæði hvort hann vildi skuld­binda sig eða ekki sam­kvæmt skil­mál­um sem selj­and­inn eða veit­and­inn hefði samið fyr­ir­fram."

Niðurstaða málsins virðist því velta á því hvort skuldarar geti borið fyrir sig heimsku til þess að sleppa undan lánasamningum sínum, t.d. húsnæðislánum. 

Verðtrygging ekki bönnuð