Afnám verðbólgunnar fyrst

Flokksráðsfundur VG samþykkti um síðustu helgi ályktun um að verðtrygging lána verði afnumin hið fyrsta.  Lilja Mósesdóttir, þingmaður VG og hagfræðingur segir að ekki sé hægt að afnema gjaldeyrishöftin, nema verðtrygging innlendra lána verði afnumin fyrst.  Þetta segir hún auðvitað vegna þess að hún reiknar með að krónan falli ennþá meira, a.m.k. tímabundið, verði gjaldeyrishöftin afnumin.

Við slíkar aðstæður myndi verðbólga stíga talsvert og þar með myndu verðtryggð lán hækka samsvarandi.  Lilja veit sem er, að það eina sem kyndir undir verðbólgu nú, eru skattahækkanir ríkisstjórnarinnar, bæði þær sem komnar eru til framkvæmda og ekki síður þær sem fyrirhugaðar eru á næstu vikum og mánuðum.

Lilja segir að festa verði vexti í fimm ár á húsnæðislánum á meðan þessi breyting gengur yfir og segir:  "Ég tók húsnæðislán í Svíþjóð upp úr 2000. Þar voru vextir fastir í fimm ár. Gert var ráð fyrir verðbólgu á tímabilinu og samkomulag var gert um hvaða nafnvextir væru ásættanlegir. Þá er áhættunni deilt meira milli lánveitanda og lántakanda."

Þetta er hægt að gera ef efnahagshorfur gera ráð fyrir lítilli verðbólgu til langs tíma.  Hvað heldur Lilja að vextir yrðu á óverðtryggðum lánum í núverandi efnahagsástandi, með þá verðbólgu sem útlit er fyrir að hér verði á næstu mánuðum og árum?  Skyldu þeir verða 15%, 20% eða 25%?

Vinstri grænum væri nær að ráðast að rótum vandans, sem er verðbólgan, en ekki verðtryggingin.

Flokksráð VG vill afnám verðtryggingar sem fyrst

Athugasemdir

[Gulli (IP-tala skráð) 4.9.2009 kl. 13:30]

Verðtryggingin er verbólguhvetjandi með því að firra lánveitandann áhættu - hann getur alltaf lánað og veit að sama hvernig verðbólgan þá fær hann sitt til baka. Þess vegna heldur lánveitandinn áfram að lána út í hið óendanlega og skapar offlæði á fjármagni sem er bein ávísun á verðbólgu.

[ingi (IP-tala skráð) 4.9.2009 kl. 13:35]

Ég er hræddur um að verðtrygginginn eigi sinn þátt í verðbólgunni, vegna verðtryggingar þá er enginn sérstakur hagur fyri bankakerfið að halda nyðri verðbólgu.

[Lilja Mósesdóttir (IP-tala skráð) 4.9.2009 kl. 13:45]

Góð umræða! (Nafn)vextirnir sem ég greiði núna af verðtryggða fasteignaláninu mínu eru 15.5% (11% verðbólga + 4,5% raunvextir). Við afnám verðtryggingar ættu nafnvextirnir að lækka, þar sem gera má ráð fyrir að verðbólgan hjaðni verulega næstu 5 árin. 

[Andri Geir Arinbjarnarson, 4.9.2009 kl. 13:53]

Það sem Lilja er að leggja til er að vextir verði lágir til fimm ára svo verðbólgan geti étið upp höfuðstólinn.  Við vorum með svipað kerfi um 1970 þegar margir af eldri kynslóðinni náðu að byggja hús með lánum sem brunnu upp.  Það sem Lilja segir ekki, er hvað verður um sparifjáreigendur.  Þeirra sparnaður mun brenna upp enn hraðar nema þeir komi sínu fé í skjól erlendis þegar höftunum verður aflétt sem auðvita gerist ekki fyrr en við fáum evru.

[Lilja Mósesdóttir (IP-tala skráð) 4.9.2009 kl. 14:19]

Sparifjáreigendur munu njóta sömu kjara og lántakendur. Bindi þeir innlán sín í 5 ár, fá þeir fasta nafnvexti á innstæðum sínum í 5 ár. Þegar nafnvextir eru ákveðnir, þá er tekið mið af væntanlegri verðbólgu næstu 5 árin. Verði raunveruleg verðbólga lægri en gert var ráð fyrir, þá græða sparifjáreigendur og lántakendur tapa - verði hún hærri, þá tapa sparifjáreigendur og lántakendur græða. Þetta heitir áhættudreifing mill lánveitenda og lántaka - og er það kerfi sem flestum öðrum löndum en Íslandi finnst eðlilegt að nota.

[Finnur Bárðarson, 4.9.2009 kl. 14:19]

Hvernig ræðst maður gegn verðbólgu við okkar aðstæður ?

[Andri Geir Arinbjarnarson, 4.9.2009 kl. 17:26]

Í löndum með þróaðan peningamarkað eins og Svíþjóð er það sem Lilja segir hér alveg rétt.  Á Íslandi er engin leið að spá fyrir um verðbólgu næstu 5 árin svo ég get ekki séð hvernig lántakendur og sparifjáreigendur eiga að koma sér saman um viðunandi vaxtakjör til svo langs tíma.  Sem sparifjáreigandi myndi ég aldrei festa fé til 5 ára við núverandi aðstæður.  Þetta snýst ekki aðeins um vexti heldur öryggi.  Er tryggt að festa fé í fimm ár í íslenskum banka?

Við getum ekki losnað við verðtrygginguna fyrr en sparifjáreigendur treysta Seðlabanka Íslands til að halda verðbólgunni í skefjum. Þessar ákvarðanir eiga ekki að vera pólitískar heldur teknar af óháðum Seðlabanka.

[Axel Jóhann Axelsson, 5.9.2009 kl. 14:41]

Lilja segist greiða 15,5 % vexti af fasteignaláninu sínu (11% verðbólga + 4,5% raunvextir), en svarar því hins vegar ekki hvað hún væri tilbúinn til að semja um  háa fasta vexti til fimm ára.  Ef verðbólgumarkmið Seðlabankans næðist einhvern tíma og verðbólga yrði að jafnaði 2,5% á ári, yrðu heidarvextir og verðbætur af láninu 7%.  Dettur nokkrum manni í hug, að lánastofnanir myndu semja um þá vexti til fimm ára.  Jafnvel þó áætlanir myndu gera ráð fyrir þessu, þá eru fimm ár nokkuð langur tími og líklegra er að enginn myndi semja um minna en 10-12% vexti, því lánastofnanir eru ekki reknar til þess að tapa peningum.

Kaupmáttaraukning til langs tíma, hefur verið talsvert meiri en verðbólgan, þannig að þrátt fyrir verðtrygginguna, hefur greiðslubyrði fasteignalána minnkað með tímanum, en ekki aukist, eins og margir virðast halda.  Hver hefur tapað á fasteignalánum undanfarin þrjátíu ár?  Svarið er einfalt, því enginn hefur tapað á þeim, hvorki lánveitandinn né lántakandinn.

Þess vegna á ríkisstjórnin að einbeita sér að því að vinna bug á verðbólgunni, en ekki að auka hana með þeirri brjálæðislegri skattheimtu, sem nú er boðuð á næstu vikum og mánuðum.

[Andri Geir Arinbjarnarson, 5.9.2009 kl. 14:53]

Axel,

Eins og Lilja segir bjóða lánastofnanir ekki upp á fimm ára lán nema þeim takist að selja 5 ára skuldabréf með föstum vöxtum og fasta innlánsreikninga með föstum vöxtum til 5 ára.  Ert þú tilbúinn að festa þinn sparnað í 5 ár?  Á hvaða vöxtum?

Það er ekki hægt í eðlilegum hagkerfum að bjóða upp á útlán nema maður hafi innlán. 

[Andri Geir Arinbjarnarson, 5.9.2009 kl. 15:00]

Þetta er ein af grunvallarreglum í bankarekstri sem íslensku bankarnir pössuðu ekki nóg upp á og er kallað á ensku "matching principle of assets and liabilities"

Bankar þurfa að passa upp á að fjármögnun þeirra sé í jafnvægi við útlán hvað varðar inn og útflæði fjármagns í tíma og gjaldmiðli.  

Að lána til langs tíma en vera með fjármögnun til skamms tíma er mjög hættulegt og er ein ástæða þess að bankarnir féllu ásamt því að taka ekki traustar tryggingar.

Því má segja að íslensku bankarnir féllu vegna þess að þeir pössuðu ekki upp á tvær grundvallarreglur í bankarekstri.  Ótrúlegt en satt!